Weblog The Language Lab

Onlangs vertelde op zaterdagochtend op Radio 1 een gast enthousiast over zijn aanstaande gardening event. De trouwe luisteraar van de Tros Nieuwsshow weet dan dat de gast een berisping te wachten staat van presentatrice Mieke van der Weij: "Waarom moet dat toch in het Engels?" Van der Weij, van huis uit neerlandica, werpt zich geregeld op als fervent verdediger van het Nederlands.

Hebben we niet allemaal allang de taal die we verdienen en nodig hebben? En is de neerbuigende moedertaalspreker niet gewoon een papieren tijger; een spook dat door universiteitsgangen waait, waar sneue zielen hun publicaties retour krijgen omdat hun Engels voor internationale doeleinden niet voldoet, en niemand geld wil vrijmaken voor behoorlijk redactiewerk? Ligt de oplossing voor het ‘probleem’ niet elders? Allemaal vragen die ik me de afgelopen twee weken op dit blog heb gesteld in reactie op een artikel in Onze Taal waarin werd bepleit het Steenkolenengels een officiële status te geven.

Engels is nog steeds Engels. Een nauw aan het Nederlands verwante taal. Een taal die Nederlanders snel en goed kunnen leren. Waar bij de gevorderde gebruiker fouten ontstaan waar de talen sprekend op elkaar lijken maar de nuance het verschil maakt. Een taal die in elke standaard -Brits, Australisch, Iers of iets vergelijkbaars – geleerd kan worden om in elke omstandigheid doel te treffen. Een standaard die de voorkeur heeft boven Steenkolenengels of een nieuw internationaal Engels dat toch nauwelijks van de bekende standaarden afwijkt. Want noch in de internationale standaard noch in het Steenkolenengels bestaat een corpus aan literatuur of lesmateriaal. Ook zijn er nog geen docenten in opgeleid. Toegegeven, dat hoeft geen belemmering te vormen; die halen we gewoon van straat. Doen we met onze acteurs ook, tenslotte.

Twaalf jaar na de uitgave van de Stijlgids Engels vroeg ik me na het lezen van een artikel in Onze Taal af:  mag de Nederlander straffeloos zijn Steenkolenengels spreken? Kan hij  zijn bescheidenheid laten varen? Mag niemand hem  meer verbeteren? En mocht men dit eerder dan wel?

Zoals vorige week te lezen was in dit blog, bepleitte de Nederlandse hoogleraar Van Oostendorp al eerder een vrije teugel aan het Steenkolenengels. Maar als er één volkje is dat profijt zou hebben van enige zelfcensuur of correctie van buitenaf lijkt mij dat nu juist mijn eigen volk. Want de Nederlander is niet ingetogen of leergierig, beducht op schoffering en geneigd zichzelf het zwijgen op te leggen om fouten te vermijden. Ik bespeur meer onverschilligheid en zelfoverschatting dan valse schaamte. Ik zie Nederlanders die zich voor de vuist weg Engels pratend op een podium plaatsen. Want daar staan wij graag, of we wat kunnen of niet. Maar als een expert een spreker een taaladvies wilt geven, roept-ie luid: ‘Nou, maar ik doe het zó…’, en laat dit volgen door een stilte waar maar één uitdrukking in past, en wel: lekker, puh’. Kortom, om de status hoeven we het niet te doen. Daar hebben we het ook nooit voor gelaten.

Twaalf jaar geleden kwam bij uitgeverij Kramer de Stijlgids Engels uit, werktitel: Everything you always wanted to know about English but were afraid to ask.

De Stijlgids was de vrucht van mijn samenwerking met Daniel Carroll, destijds taaldocent Engels aan de VU. We hadden ons als doel gesteld de leergierige Nederlander die het Engels al behoorlijk beheerste met veel voorbeelden en weinig grammatica aan beter Engels te helpen. We categoriseerden zijn valkuilen met onze kromme tenen en de slappe lach als leidraad maar niet zonder empathie: we wisten hoe het voelt om te blunderen in een vreemde taal. Maar we wisten ook dat gêne niet iedere Nederlander gegeven is. En zo verdween onze werktitel als vanzelf.

Het werd een mooi boek. Om redenen buiten onze macht kwam het nauwelijks onder de aandacht. En dat was jammer. En dat is het nog steeds, want hoewel de wereld sindsdien enig communicatiejargon rijker is, zijn het standaard Nederlands en Engels nauwelijks gewijzigd. En de typische valkuilen dus ook niet. Daarom ben ik ervan overtuigd dat de Stijlgids aan actualiteit niets heeft ingeboet. Soms kriebelt dit en wil ik dat het naslagboek bij meer liefhebbers van effectief Engels een goed thuis vindt…

Op de website van Onze Taal stelde taalkundige Frank Jansen onlangs de vraag "Moet de overheid de spelling met rust laten?" Een interessante vraag, zeker in tijden waarin politieke partijen tamboereren over 'minder overheid' en 'minder regels'. Hoe is dat in andere landen geregeld?

Het is helaas onduidelijk wat Jansen precies bedoelt. Moeten de huidige spellingregels nooit meer veranderd worden? Of bedoelt hij dat het fenomeen officiële spelling helemaal afgeschaft zou moeten worden? Het wordt niet duidelijk uit zijn artikel.