a- / anti- / dis- / in- / un- / -less

negatieve voor- en achtervoegsels

hulp op maat nodig? >>kijk hier

Woorden in het Nederlands met a-, tegen-, anti-, on(t)-, de-, dis-, in-, niet- en -loos drukken een ontkenning uit, of hebben ten minste een (deels) negatieve lading. Engelse woorden met dis-, in- (im-, il-, etc.), un-, en counter- drukken eenzelfde tegenbeweging uit of bezitten eveneens een ontkennende of negatieve lading.

U kunt van bovenstaand gegeven gebruik maken bij het vormen van woorden. Maar let op: niet alle woorden met een dergelijk voor- of achtervoegsel bestaan ook in een positieve vorm. Het werkwoord dismayed bijvoorbeeld kent geen tegenhanger *mayed. Mocht zo’n positieve vorm toch bestaan, dan is hij vaak ongebruikelijk, zoals het geval is bij unimpeachable - impeachable.

Hieronder vindt u een overzicht van de Engelse voor- en achtervoegsels, met enkele voorbeelden van de woorden waarbij u deze voor- en achtervoegsels kunt gebruiken.

a- (spreek uit: -ee-) wordt bij een klein aantal bijvoeglijke naamwoorden en bijwoorden aangetroffen:

amoral

apolitical

asexual

atypical

anti- (met een korte -i- in het Brits en met een aai-klank in het Amerikaans) kan voor bijna elk bijwoord of bijvoeglijk naamwoord worden gebruikt. Anti wordt soms met en soms zonder ene verbindingsstreepje geschreven.

anti-communist

anti-aircraft fire

antibiotic

antibodies

counter wordt soms met en soms zonder ene verbindingsstreepje geschreven. De volgende drie bestaan wel in positieve vorm:

counterbalance	opwegen tegen
counter-claim	tegeneis
counter-espionage	contraspionage

de- (spreekt uit: -die-) wordt aan het woord vastgeschreven. Wordt gebruikt bij zelfstandige naamwoorden en werkwoorden.

deactivation

debug, to

decommission

debriefing

dis- wordt bij veel bijvoeglijke naamwoorden en bijwoorden gebruikt die van zelfstandige naamwoorden afstammen:

disagreeable
disappointing
disgruntled	ontstemd (humeur)
disillusioned
disingenuous	stiekem, achterbaks
dismayed	verbijsterd

dys- komt vooral in technische of medische context voor. Het duidt op een afwijking of tekortkoming:

dysfunctional

dyslexic

il- wordt gebruikt bij een aantal bijvoeglijke naamwoorden die met een -l beginnen:

illegal
illegible
illicit	onwettig, klandestien, illegaal
illogical

im- wordt gebruikt bij een aantal bijvoeglijke naamwoorden die met een -p beginnen:

immaterial

imperceptible

impersonal

impossible

in- is een veel voorkomend voorvoegsel:

inadmissible
incredible
inconsolable	ontroostbaar
incontinent	inconsequent, strijdig
incontrovertible	onweerlegbaar
indomitable	onknakbaar,	niet klein te krijgen
ineffable	onuitspreekbaar
inefficient
inexpensive
infallible
inordinate	buitensporig
insatiable	onverzadigbaar
insecure
insufficient
intrepid	onverschrokken
invariable
invincible	onoverwinnelijk

ir- treft u vaak aan bij woorden die met -re beginnen

irreligious
irrepressible	onstuitbaar
irrespective
irresponsible
irreversible	onomkeerbaar

met -less als achtervoegsel aan zelfstandige naamwoorden maakt u nieuwe bijvoeglijke naamwoorden:

careless

countless

doubtless

harmless

heedless

merciless

mindless

pointless

useless

mal- wordt gebruikt om bijvoeglijke naamwoorden te maken die een onprettige bijklank hebben:

maladjusted

malcontent

malformed

malpractice

met mis- worden bijvoeglijke naamwoorden gemaakt die van werkwoorden afstammen:

misconduct

misguided

misplaced

mistaken

non- wordt ook gebruikt:

non-binding

non-existent

non-fiction

non-violent

un- wordt voor een grote groep gebruikt:

unambiguous
unassuming	bescheiden
unbridled
uncaring
undeserved
undying
uneventful
unfailing
ungrateful
unheard-of
unimpeachable	onbetwistbaar
uninspiring
unlamented
unmade
unmitigated	onverminderd, volslagen
unnecessary
unpaid
unquenchable
unrepentent
unspeakable	onuitspreekbaar
unsure
untamed
unwary	onoplettend