Algemeen

Twaalf jaar na de uitgave van de Stijlgids Engels vroeg ik me na het lezen van een artikel in Onze Taal af:  mag de Nederlander straffeloos zijn Steenkolenengels spreken? Kan hij  zijn bescheidenheid laten varen? Mag niemand hem  meer verbeteren? En mocht men dit eerder dan wel?

Zoals vorige week te lezen was in dit blog, bepleitte de Nederlandse hoogleraar Van Oostendorp al eerder een vrije teugel aan het Steenkolenengels. Maar als er één volkje is dat profijt zou hebben van enige zelfcensuur of correctie van buitenaf lijkt mij dat nu juist mijn eigen volk. Want de Nederlander is niet ingetogen of leergierig, beducht op schoffering en geneigd zichzelf het zwijgen op te leggen om fouten te vermijden. Ik bespeur meer onverschilligheid en zelfoverschatting dan valse schaamte. Ik zie Nederlanders die zich voor de vuist weg Engels pratend op een podium plaatsen. Want daar staan wij graag, of we wat kunnen of niet. Maar als een expert een spreker een taaladvies wilt geven, roept-ie luid: ‘Nou, maar ik doe het zó…’, en laat dit volgen door een stilte waar maar één uitdrukking in past, en wel: lekker, puh’. Kortom, om de status hoeven we het niet te doen. Daar hebben we het ook nooit voor gelaten.

Twaalf jaar geleden kwam bij uitgeverij Kramer de Stijlgids Engels uit, werktitel: Everything you always wanted to know about English but were afraid to ask.

De Stijlgids was de vrucht van mijn samenwerking met Daniel Carroll, destijds taaldocent Engels aan de VU. We hadden ons als doel gesteld de leergierige Nederlander die het Engels al behoorlijk beheerste met veel voorbeelden en weinig grammatica aan beter Engels te helpen. We categoriseerden zijn valkuilen met onze kromme tenen en de slappe lach als leidraad maar niet zonder empathie: we wisten hoe het voelt om te blunderen in een vreemde taal. Maar we wisten ook dat gêne niet iedere Nederlander gegeven is. En zo verdween onze werktitel als vanzelf.

Het werd een mooi boek. Om redenen buiten onze macht kwam het nauwelijks onder de aandacht. En dat was jammer. En dat is het nog steeds, want hoewel de wereld sindsdien enig communicatiejargon rijker is, zijn het standaard Nederlands en Engels nauwelijks gewijzigd. En de typische valkuilen dus ook niet. Daarom ben ik ervan overtuigd dat de Stijlgids aan actualiteit niets heeft ingeboet. Soms kriebelt dit en wil ik dat het naslagboek bij meer liefhebbers van effectief Engels een goed thuis vindt…

Auteur:  Koen Gubbels

Met de uitdrukking 'canary in a coalmine' wordt gerefereerd aan het waarschuwen voor naderend onheil. In vroeger tijden werden kanaries in kooitjes in kolenmijnen gehangen. De beestjes waren extreem gevoelig voor verhoogde concentraties mijngas zoals methaan of koolstofmonoxide. Stopten de kanaries met zingen dan wisten mijnwerkers dat ze gevaar liepen op vergiftiging. Tegenwoordig wordt de uitdrukking overdrachtelijk gebruikt, met name in het economisch jargon.

De vertaalbranche heeft in mijn ogen altijd vooruit gelopen op de conjunctuur. Schiet de economie in het slop dan merken vertaalbureaus dat direct. Er worden minder contracten vertaald, minder webteksten geschreven minder handleidingen geproduceerd want minder producten geïntroduceerd. De kanarie stopt met zingen. Omgekeerd: als de economie aantrekt dan merk je dat als vertaalbureau als eerste.  Het afgelopen kwartaal was bij ons beduidend beter dan datzelfde kwartaal in 2011. Nou maakt één zwaluw nog geen zomer en ik hou massief hout bij de hand om af te kloppen, maar ik vind het een hoopgevend teken. In 2012 zou het einde der tijden immers zijn volgens de heren voorspellers en doemdenkers. Noem het wishful thinking maar het kan best dat ons vertaalbureau een omgekeerde kanarie is.

Koen Gubbels

Als vertaalbureau voelen we ons medebewakers van de vaderlandse spelling. Onze klanten verwachten kraakhelder, onberispelijk Nederlands van ons. En terecht. Toch valt foutloos spellen in het Nederlands niet mee. Ook als het kofschip geen geheimen voor je heeft en je de d's, t's en dt's haarscherp op het netvlies hebt staan, blijven er nog genoeg voetangels over. Een van de lastigste is ongetwijfeld de spellingsgruwel van verbindingsstreepjes en  trema's. Wanneer zet je een streepje, wanneer (en waar) een trema, wanneer schrijf je woorden aaneen. Ik durf hier te stellen dat geen Nederlander - of het moet een Vlaming zijn - deze vaardigheid volledig beheerst.

Mijn zoon van 14, een nauwgezet gymnasiastje, klopte van de week bij me aan met een vraag over de vervoeging van Engelse leenwerkwoorden. "Hoe vervoeg je basketballen, paps? Of e-mailen? Of attachen?"

Ooit, lang geleden, moeten vertaalbureaus plekken geweest zijn waar talloze vertalers aan lange rijen bureaus vlijtig hun vertalingen uitbroedden. Ik gebruik bewust het woord 'uitbroedden' omdat ik voor mijn geestesoog rijen dames achter typemachines zie verschijnen. Zo ongeveer als op de volgende foto (let op het parmantige heertje dat de lakens uitdeelt):

Vertaalbureau in vroeger tijden

Tegenwoordig is er een heel nieuw type vertaalbureau opgekomen. Ik noem dit weleens 'de handelsfirma'. Handelsfirma's zijn bedrijven die handelen in vertalingen. Het aloude spel van laag inkopen en hoog verkopen. Dergelijke vertaalbureaus hebben doorgaans amper nog een band met hun product, ze zouden net zo goed plasmatelevisies kunnen verkopen, to put it bluntly.